Region Maramureş [maramuresz], po polsku Marmarosz, to piękny i pełen kolorów obszar na północy Rumunii, przy granicy z Ukrainą. Niestety wielu turystów go niesłusznie pomija albo zatrzymuje się tam zaledwie na jedną noc twierdząc, że „zaliczyli”, „odhaczyli” i trzeba jechać dalej. A to błąd!
Pokażę Ci kilka miejsc, obiektów i atrakcji, które zdecydowanie warto zobaczyć w Maramureş.
Więcej informacji i mnóstwo ciekawostek znajdziesz w moim przewodniku pt. „Oczywiście, że Rumunia! Marmarosz i Bukowina”, który jest już na ukończeniu (sprawdzony, po korekcie i konsultacjach), a więc niedługo będzie dostępny w sprzedaży.
1. Wesoły Cmentarz
O Wesołym Cmentarzu w miejscowości Săpânța [czyt. sapynca] słyszał chyba każdy turysta podróżujący do Rumunii. Wielu motocyklistów właśnie od tego miejsca rozpoczyna zwiedzanie tego kraju. Początki tego miejsca oraz tradycji tworzenia kolorowych nagrobków sięgają lat 30. ub. wieku. Miejscowy rzeźbiarz Stan Ioan Patraş zaczął wówczas rzeźbić w drewnie dębowym krzyże nagrobne i malować je wyrazistymi barwami, m.in. na kolor niebieski w charakterystycznym dla tego miejsca odcieniu, znanym jako błękit z Săpânțy [sapyncy] (rum. albastru din Săpânța). Na krzyżach znajdziesz epitafia w postaci krótkiego, prostego wiersza. Niektóre opisy mają charakter humorystyczny czy wręcz ironiczny, inne zaś pełnią rolę moralizatorską.
Gdzie znaleźć ten obiekt: Link do mapy Google
Niedaleko Wesołego Cmentarza utworzono też niewielkie muzeum poświęcone twórcy tej wyjątkowej nekropolii, a obok jest warsztat, w którym tworzył on swoje dzieła.
Ale to nie koniec atrakcji w tej niewielkiej miejscowości (więcej opisów, miejsc i ciekawostek znajdziesz już wkrótce w przewodniku). Info na samym dole strony.
2. Monastyr Bârsana
Uwaga! Wbrew temu, co można przeczytać w niektórych publikacjach, zabudowa Monastyru Bârsana [czyt. byrsana] pochodzi z lat 90. ub. wieku i nie ma wiele wspólnego z UNESCO, bo XVI-wieczna drewniana cerkiew wpisana na listę światowego dziedzictwa znajduje się w zupełnie innym miejscu wsi. Dlatego zachęcam, by weryfikować źródła.
Nie zmienia to jednak faktu, że monastyr jest popularny wśród turystów oraz prawosławnych wiernych i jest zdecydowanie wart odwiedzenia. Znajdziesz tam duży, piękny ogród (o który wspaniale dbają mniszki), elementy folkloru i wiele symboli marmaroskich oraz małe muzeum, do którego wstęp kosztuje symbolicznie tylko jednego leja. Cerkiew, będąca częścią monastyru, jest wzorowana na dawnych świątyniach tego rodzaju, a jej wieża ma 57 metrów. To miejsce, którym można się zachwycić, znaleźć chwilę wytchnienia, odpocząć przed kolejnymi kilometrami w trasie.
Na dolnym parkingu masz okazję kupić placintę, czyli tradycyjny placek z farszem w środku. Polecam spróbować (jeśli nie tu, to gdzieś indziej) choć raz w życiu takiej z ziemniakami (rum. plăcintă cu cartofi), z wiśniami (cu vişine), z jabłkami (cu mere), z kapustą (cu varză) czy z serem (cu brânza). Na marginesie dodam, że warto zamawiać te same tradycyjne potrawy w różnych miejscach, żeby porównać ich smak i wybrać swój ulubiony. Każdy kucharz i każda gospodyni może przecież doprawiać inaczej, a jeden szczegół potrafi wiele zmienić.
Lokalizacja w Google Maps: Link do mapy Google (na miejscu jest dość duży parking, widoczny już z drogi DJ186).
3. Drewniane cerkwie UNESCO
W regionie Marmarosz jest 8 drewnianych cerkwi wpisanych na listę światowego dziedzictwa UNESCO, ale oprócz tego znajdziesz tam całe mnóstwo równie ciekawych drewnianych świątyń, które z różnych powodów na tej liście się nie znalazły, choć miały taką szansę. Warto je zobaczyć nie tylko z zewnątrz, ale i od środka. To wewnątrz bowiem kryją się niesamowite rzeczy!
Aby wejść do takiej cerkwi trzeba często zadzwonić na podany na miejscu numer telefonu i poprosić o otwarcie lub umówić się na zwiedzanie. Wstęp kosztuje zazwyczaj kilka lei.
Gdzie szukać drewnianych cerkwi UNESCO? Znajdziesz je w miejscowościach [podaję z wymową]:
- Bârsana [byrsana],
- Budeşti [budeszt’],
- Deseşti [deseszt’],
- Ieud [jełud],
- Plopiş [plopisz] – na zdjęciu wyżej,
- Poienile Izei,
- Rogoz,
- Șurdeşti [szurdeszt’].
Uwaga! Do niektórych obiektów jest w internecie podawana błędna lokalizacja, zdjęcia pojawiające się w opiniach o miejscu czasem są zupełnie przypadkowe, a Google też potrafi tu nieźle namieszać wyznaczając drogę. Cerkwie są czasem schowane gdzieś pomiędzy domami, a dojazd do nich odbywa się wąskimi drogami, niekiedy stromymi, nie zawsze asfaltowymi. Weź to koniecznie pod uwagę w trakcie planowania zwiedzania, ale też daj sobie przestrzeń do odkrywania nowych zakątków.
4. Muzeum Pamięci Ofiar Komunizmu w Syhocie Marmaroskim
Muzeum Pamięci Ofiar Komunizmu i Ruchu Oporu (rum. Memorialul Victimelor Comunismului și al Rezistenței) w Syhocie Marmaroskim to bardzo ważne miejsce na historycznej mapie Marmaroszu. Mieści się w budynku dawnego więzienia, wybudowanego w 1897 r. Przetrzymywano tu m.in. więźniów politycznych czy polskich legionistów. Wystrój każdej celi wiąże się z innym tematem z okresu komunizmu, dzięki czemu masz szansę dokładniej zapoznać się z tragicznymi wydarzeniami tamtego czasu na wielu płaszczyznach. Prezentowane treści są ciekawe, bywają zaskakujące, ale i trudne. Znajdziesz tutaj również wystawę dotyczącą polskiej „Solidarności”. Wiem, że temat jest niełatwy, a na wakacjach chcemy, żeby „było fajnie”, ale warto poznawać odwiedzany kraj również pod kątem historycznym i kulturowym – wówczas ta podróż jest pełniejsza i zostawia w nas dużo więcej, niż gdy tylko „zaliczamy i odhaczamy” kolejne punkty na mapie.
Uwaga! Poproś przy wejściu o materiały w języku polskim. Otrzymasz broszurę z krótkim i ciekawym polskim komentarzem na temat każdej z cel, którą udostępniono do zwiedzania. Na ten obiekt przeznacz co najmniej dwie godziny.
Lokalizacja muzeum: link do mapy Google
5. Mocănița Maramureș
Kolejka wąskotorowa Mocănița Maramureș [mokanica maramuresz] to świetna atrakcja dla dużych i małych uczestników wyjazdu. Startuje na stacji Vișeu de Sus [wiszeł de sus] i zazwyczaj jest ciągnięta przez lokomotywę parową, co stanowi dodatkową atrakcję. Standardowy przejazd trwa 5-6 godzin w obie strony, po drodze są krótkie postoje (np. na uzupełnienie wody w parowozie), a na przystanku docelowym Paltin jest godzina przerwy, którą można wykorzystać na spacer przy rzece, naukę tradycyjnego tańca (na scenie są występy), wizytę w malutkim muzeum, zakup pamiątek oraz – oczywiście – na jedzenie. Tutaj są dwie możliwości:
- kupujesz droższy bilet (137 lei), który w cenie zawiera już dość duże danie z grilla i przekąskę wraz z napojami;
- kupujesz tańszy bilet (84 leje), a jedzenie zabierasz we własnym zakresie, jeśli potrzebujesz, lub zamawiasz danie z menu na stacji docelowej. Tanio nie jest, ale można powiedzieć, że dość smacznie – choć to zawsze pojęcie względne.
Najlepiej rezerwować bilet online.
Lokalizacja stacji kolejowej: link do mapy Google. Na miejscu jest duży parking oraz WC. Toaleta jest również dostępna na stacji Paltin.
6. Cascada Cailor
Wodospad Cailor to jeden z największych i najbardziej znanych wodospadów w Rumunii. Aby się do niego dostać, możesz pójść pieszo szlakiem lub – najłatwiej – wjechać do góry kolejką linową na dwuosobowym krzesełku (rum. Telescaun Cascada Cailor) z kompleksu Borşa i dalej przejść ok. pół godziny nad wodospad. Trasa nie jest trudna, jedynie ostatni odcinek (zejście do samego wodospadu) wiedzie stromo w dół. Możesz też nie schodzić i obejrzeć to piękne zjawisko z daleka.
Koszt takiej 17-minutowej wycieczki kolejką to 40 lei w obie strony lub 25 lei w jedną – dane z października 2023.
Lokalizacja dolnej stacji kolejki: link do mapy Google
Przy okazji rozważ pozostanie w tej okolicy na więcej niż jedną noc, aby na spokojnie móc się nacieszyć górami. W zakładce „Noclegi” znajdziesz sprawdzony i polecany przeze mnie pensjonat umiejscowiony blisko kolejki.
Poznając lepiej rumuński region Maramureş, masz szansę przeżyć wspaniałą przygodę, podczas której docenisz jego wyjątkowość, a także poznasz historię i kulturę kraju, który zwiedzasz. Jeden nocleg w trasie to zdecydowanie za mało, by nacieszyć się tym wszystkim, co zaoferuje Ci ta piękna kraina. A ja, w moim niestandardowym przewodniku z serii „Oczywiście, że Rumunia!”, który właśnie tworzę, pokażę Ci, że warto się zanurzyć w ten marmaroski świat i przemierzyć nieoczywiste drogi, w poszukiwaniu wrażeń. Jeśli chcesz być na bieżąco i nie przegapić jego premiery, koniecznie wejdź na stronę projektrumunia.pl/przewodniki i zapisz się na newsletter.
P.S. Uwierzysz, że zdjęcie jeziora w tym poście też zrobiłam w Marmaroszu? To naprawdę niezwykle ciekawy region! 😉
